+Atık Bertarafı Nedir? Hangi Atıklar Bertaraf Edilmelidir?

Atık Bertarafı ; geri dönüşüm, geri kazanım veya arıtımı mümkün olmayan atıkların, çevreye ve canlı hayata zarar vermeden gömülmesi veya yakılması gibi işlemlere tabi tutulması olarak tanımlanır. Bertaraf, atık piramidinde tercih edilecek en son seçenek olarak karşımıza çıkar.

Önemli olan, atığı bertaraf aşamasına gelmeden, öncelikli seçeneklerle değerlendirmektir.

Peki hangi tip atıklar bertaraf edilmelidir?

Listenin başını hepimizin bildiği gibi tehlikeli atıklar çeker. Tıbbi atıklar, toksik etkileri olan kimyasal atıklar ve bunlarla kirlenmiş materyaller, radyoaktif atıklar, ağır metallerle kirlenmiş atıklar örnek olarak gösterilebilir.

Resim Kaynağı: Haliç Çevre Danışmanlık

+Düzinelerce farklı tehlikeli atık, bir o kadar da atık çeşidi var, biz atığımızın tehlikeli olup olmadığını nasıl anlayacağız?

Bunun cevabı neyse ki çok kolay; atığınız dört temel özellikten birine sahipse tehlikeli olarak sınıflandırılabiliyor: yanıcıysa, reaktifse, korozifse veya toksikse atığınız güvenli bir şekilde bertaraf edilmek zorunda.

Üstelik, üreticiler, kimyasal ürünleri bu özelliklerden herhangi birini veya daha fazlasını gösteriyorsa bunu ürün ambalajında belirtmekle yükümlü. Bunun için özel bir sistem dahi oluşturulmuş, GHS: Küresel Uyumlaştırılmış Sınıflandırma ve Kimyasalların Etiketlenmesi Sistemi. Bu sistem, kullandığınız kimyasal ürünün tehlikelilik özelliklerini tanımlayıp sınıflandırmaya yarıyor, dünya genelinde tanınan simgelerle etiketlenmesini sağlıyor ve güvenlik uyarılarını içeriyor. 

Bu görsel tanıdık geldi mi? Ölmüş bir balık ve ağacın tasvir edildiği bu piktogram, ürününüzün ‘Çevreye Zararlı’ olduğunu belirtmek için kullanılıyor ve günlük hayatımızda kullandığımız birçok temizlik ürününün ( örneğin vazgeçilmezimiz olan çamaşır suyu) etiketinde göze çarpıyor. Ne yazık ki çok masum görünen bu ve bunun benzeri atıklar, en iyi ihtimalle düzenli depolama sahalarında, en kötü ihtimalle ise vahşi depolama alanlarında (çöplük) doğal yaşamla buluşarak yağmur sularına ve yeraltı sularına karışıyor, depolandığı toprağı fakirleştirip zehirliyor. 

+Atıklarımızı nasıl bertaraf edeceğiz?

Atıkları bertaraf etmenin birçok yolu mevcut; her ne kadar en yaygın kullanılan yöntem depolama sahasına gömmek olsa da, bu yöntem aynı zamanda en verimsizidir. Depolama sahasına giden atıklar çok yer kaplar, yeraltı suyuna karışma riski taşır, ve o saha uzun müddet kullanılamaz hale gelir. Bununla beraber; kimyasal ve biyolojik olarak bir çok uygulama, atıkların hem zararsız hale gelmesini hem de bazen enerji geri kazanımını sağlayabilmektedir. Örneğin, biyolojik bertaraf yöntemi olan ve landfarming ismi verilen işlem, kontrollü bir ortamda toprakla karıştırılan atıkların, parçalamayı sağlayacak mikroorganizmalarla buluşturulmasını sağlamaktan ibaret. Bu yöntem sonunda o arazide bitki ekimi yapılamıyor ancak yakma gibi metodlara nazaran daha basit bir bertaraf yöntemi. 

Elbette içlerinden en avantajlı olanı, sadece tehlikeli atıklar için dizayn edilmiş bir yakma ünitesinde bertaraf etmek. Avantajları sayacak olursak; atık, kontrollü bir ortamda bertaraf edilmiş olur, hacimsel olarak büyük oranda kayıp yaşanır ki bu son adımda çıkan kül atığının oldukça az olduğu anlamına gelir, çıkan tehlikeli gazlar, baca arıtma sistemi ile tutularak arıtılır ve çevreye zarar minimum seviyeye iner, üstelik çıkan ısı buhar jeneratöründe kullanıldığında enerji kazanımı da sağlanmış olur. 

Elbette bazı atıklar var ki gömmekten başka çare kalmıyor; radyoaktif atıklar. Bu atıkların yakılması veya başka herhangi bir kimyasal/fiziksel işleme maruz kalması söz konusu bile olamayacağından, özel depolama sahalarında gömülmekten başka çareleri yok. 

+Gürdağ Entegre Atık Yönetim Tesisi olarak tehlikeli atıkların bertarafı konusunda biz neler yapıyoruz?

Tesisimizde sadece tehlikeli atıkların bertarafı için özenle tasarlanmış bir yakma ünitesi bulunuyor. Toplamda iki yakma alanının birleşiminden olan bu ünitemizde 1200 C dereceye kadar çıkarak tüm patojenik atıkları, halojenleri ve diğer tehlikeli maddeleri çevreye ve insan sağlığına zarar vermeden bertaraf edebiliyoruz. 18 farklı atık tipini bertaraf eden ünitemizde, özel baca filtre ve duşlama sistemi ile çıkan gazın arıtımını yapıyoruz. Son olarak duşlamadan gelen atıksuyu, tesisimiz sınırlarında bulunan atıksu çöktürme tankında arıtarak arıtılmış suyu tekrar duşlamada kullanabiliyoruz, bunlara ek olarak çıkan çamurumuzu da filterpresten geçirerek ekstra su geri kazanımı sağlamış oluyoruz.